Đấu thầu là quá trình lựa chọn nhà thầu để kí kết và thực hiện hợp đồng cung cấp dịch vụ tư vấn, dịch vụ phi tư vấn, mua sắm hàng hóa, xây lắp; lựa chọn nhà đầu tư để kí kết và thực hiện hợp đồng dự án đầu tư theo hình thức đối tác công tư, dự án đầu tư có sử dụng đất trên cơ sở bảo đảm cạnh tranh, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế. Để hoạt động này được diễn ra thuận lợi, đảm bảo được sự công bằng, minh bạch, pháp luật về đấu thầu đã có những quy định về các hành vi bị nghiêm cấm trong đấu thầu. Đồng thời, xác lập các quy định về xử lý vi phạm trong đấu thầu nhằm răn đe các hành vi tiêu cực có thể xảy ra, tạo hành lang pháp lý để xử lý các hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực này.
Theo quy định của Luật Đấu thầu 2013, các vi phạm trong lĩnh vực đấu thầu sẽ bị xử lý tùy theo tính chất, mức độ của hành vi vi phạm.
Điều 121 Nghị định 63/2014/NĐ-CP hướng dẫn Luật đấu thầu quy định 4 hình thức xử lý vi phạm trong lĩnh vực đấu thầu , bao gồm:
– Cảnh cáo, phạt tiền.
– Cấm tham gia hoạt động đấu thầu.
– Truy cứu trách nhiệm hình sự đối với cá nhân vi phạm pháp luật về đấu thầu mà cấu thành tội phạm.
– Đối với cán bộ, công chức có hành vi vi phạm pháp luật về đấu thầu còn bị xử lý theo quy định của pháp luật về cán bộ, công chức.
Căn cứ xử lý, nội dung xử lý, hình thức xử lý được quy định cụ thể như sau:
Hình thức xử lý | Nội dung | Căn cứ pháp lý |
Cảnh cáo, phạt tiền | * Các hành vi vi phạm bao gồm: + Vi phạm các quy định về kế hoạch lựa chọn nhà thầu + Vi phạm về lập, thẩm định, phê duyệt hồ sơ mời quan tâm, hồ sơ mời sơ tuyển, hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu + Vi phạm về tổ chức lựa chọn nhà thầu và đánh giá hồ sơ quan tâm, hồ sơ dự sơ tuyển, hồ sơ dự thầu, hồ sơ đề xuất + Vi phạm về thương thảo hợp đồng, thông báo kết quả lựa chọn nhà thầu và hợp đồng + Vi phạm về đăng tải thông tin trong đấu thầu + Vi phạm các điều cấm trong đấu thầu + Vi phạm khác về đấu thầu * Mức phạt: + Tối thiều là 15.000.000 đồng và tối đa là 300.0000.000đồng. + Mức phạt được nêu tại Nghị định 122 là mức phạt áp dụng đối với tổ chức (trừ mức phạt quy định tại điểm c khoản 2 Điều 28; điểm a và điểm b khoản 2 Điều 38; Điều 62 và Điều 63 Nghị định này là mức phạt áp dụng đối với cá nhân). Đối với cùng một hành vi vi phạm hành chính thì mức phạt tiền đối với cá nhân bằng 1/2 (một phần hai) mức phạt tiền đối với tổ chức. | - Khoản 1 Điều 121 Nghị định 63/2014/NĐ-CP - Mục 1 chương III của Nghị định 122/2021/NĐ-CP |
Cấm tham gia hoạt động đấu thầu | 1. Cấm tham gia hoạt động đấu thầu từ 03 năm đến 05 năm đối với một trong các hành vi: - Đưa, nhận, môi giới hối lộ; - Lợi dụng chức vụ quyền hạn để can thiệp bất hợp pháp vào hoạt động đấu thầu; - Thông thầu; - Gian lận; - Cản trở. 2. Cấm tham gia hoạt động đấu thầu từ 01 năm đến 03 năm đối với một trong các hành vi: - Chuyển nhượng thầu; - Tổ chức lựa chọn nhà thầu khi nguồn vốn cho gói thầu chưa được xác định dẫn tới tình trạng nợ đọng vốn của nhà thầu. 3. Cấm tham gia hoạt động đấu thầu từ 06 tháng đến 01 năm đối với một trong các hành vi: - Không bảo đảm công bằng, minh bạch; - Tiết lộ, tiếp nhận một số tài liệu, thông tin về quá trình lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác 4. Cấm tham gia hoạt động đấu thầu từ 01 năm đến 05 năm đối với hành vi vi phạm việc sử dụng lao động. | - Điều 89 Luật đấu thầu 2013 - Điều 122 Nghị định 63/2014/NĐ-CP |
Truy cứu trách nhiệm hình sự | Tội vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng: 1. Người nào thực hiện một trong những hành vi sau đây, gây thiệt hại từ 100.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng hoặc dưới 100.000.000 đồng nhưng đã bị xử lý kỷ luật hoặc xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm: a) Can thiệp trái pháp luật vào hoạt động đấu thầu; b) Thông thầu; c) Gian lận trong đấu thầu; d) Cản trở hoạt động đấu thầu; đ) Vi phạm quy định của pháp luật về bảo đảm công bằng, minh bạch trong hoạt động đấu thầu; e) Tổ chức lựa chọn nhà thầu khi nguồn vốn cho gói thầu chưa được xác định dẫn đến nợ đọng vốn của nhà thầu; g) Chuyển nhượng thầu trái phép. 2. Phạm tội thuộc một trong những trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 12 năm: a) Vì vụ lợi; b) Có tổ chức; c) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn; d) Dùng thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt; đ) Gây thiệt hại từ 300.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng. 3. Phạm tội gây thiệt hại 1.000.000.000 đồng trở lên, thì bị phạt tù từ 10 năm đến 20 năm. 4. Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản. | Điều 222 Bộ luật hình sự 2015 , sửa đổi bổ sung 2017 |
Đối với cán bộ, công chức có hành vi vi phạm pháp luật về đấu thầu còn bị xử lý theo quy định của pháp luật về cán bộ, công chức.
* Lưu ý: Kể từ ngày 01/01/2022 Nghị định 122/2021/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực kế hoạch và đầu tư có hiệu lực và thay thế Nghị định số 50/2016/NĐ-CP . Trong lĩnh vực đấu thầu, Nghị định 122/2021/NĐ-CP đã tăng mức phạt vi phạm hành chính đồng thời bổ sung một số hành vi vi phạm như: đăng tải kế hoạch lựa chọn nhà thầu quá thời gian quy định hoặc không thực hiện đăng tải kế hoạch lựa chọn nhà thầu; áp dụng phương thức lựa chọn nhà thầu, hình thức lựa chọn nhà thầu và loại hợp đồng không phù hợp với quy mô, tính chất gói thầu; đăng tải hồ sơ mời thầu (HSMT) không thống nhất với nội dung đã được phê duyệt; phát hành HSMT, hồ sơ yêu cầu không đủ điều kiện theo quy định; yêu cầu năng lực, kinh nghiệm của nhà thầu cao hơn mức yêu cầu của gói thầu theo quy định; không gửi thông báo đánh giá hồ sơ đề xuất về kỹ thuật hoặc thông báo không nêu rõ hoặc không đầy đủ nội dung theo quy định của pháp luật về đấu thầu… Ngoài ra, Nghị định 122/2021/NĐ-CP đã bổ sung 01 Điều mới về hành vi vi phạm các điều cấm trong đấu thầu với mức phạt cao nhất là 300.000.000 đồng.